Tre trong kiến trúc Việt Nam

Vật liệu ưu việt

Tre là loại cây được trồng phổ biến tại nhiều quốc gia. Việt Nam là nước có diện tích tre nứa đứng thứ 4 trên thế giới (với khoảng hơn 1,4 triệu ha), sau Trung Quốc, Ấn Độ và Myanmar.

Tre có thời gian sinh trưởng ngắn từ 3 – 5 năm là có thể thu hoạch, đặc biệt tre có thể tự tái tạo mà không cần trồng mới. Tre có độ bền cao với tính chất cơ học cao gấp 2 – 3 lần so với gỗ thông thường. Tre có độ bền kéo lớn hơn so với thép và chịu lực nén tốt hơn bê tông. Tỷ lệ chịu lực kéo theo trọng lượng cụ thể của tre gấp 6 lần so với thép.

Tre được sử dụng phổ biến nhất có lẽ giai đoạn trước đổi mới, khi kinh tế khó khăn, đó là thành phần không thể thiếu để tạo nên ngôi nhà. Từ việc làm rui, mè cho đến cả cột chống.

Sau này, với sự phát triển đa dạng hơn của các loại vật liệu, tre xuất hiện ít đi trong kiến trúc, nhưng vài năm gần đây, tre xuất hiện ngày càng nhiều trở lại và trở thành loại vật liệu yêu thích, tạo nên các công trình cảnh quan độc đáo, làm ngỡ ngàng cả người dân trong nước và bạn bè quốc tế.

Đánh giá về triển vọng của loại vật liệu này, đại diện Công ty TNHH Bambu cho biết: “Khi mà lượng chất thải từ ngành công nghiệp xây dựng đang là gánh nặng với môi trường, thì vật liệu tre không tạo ra chất thải mà còn tạo ra bầu không khí trong lành cho các công trình và trở thành lựa chọn hàng đầu để bảo vệ hệ sinh thái.Tuy nhiên ở Việt Nam, hiện vật liệu tre mới chủ yếu được sử dụng ở các vùng nông thôn hoặc các công trình công cộng như resort, nhà hàng, quán cafe… Lý do là mọi người vẫn chưa hiểu hết về các đặc tính của tre, nên vẫn còn nghi ngờ về độ bền và tuổi thọ của các công trình”.

 

Nhà cộng đồng thôn Suối Rè, Hòa Bình

Tre nên được thu hoạch khi đủ 3 – 5 tuổi, thời điểm thu hoạch hợp lý vào cuối mùa mưa – đầu mùa khô. Bởi đặc tính ruột tre có tinh bột, thu hút nhiều loại côn trùng, nên để có được độ bền, tre phải trải qua các quy trình xử lý để tăng tuổi thọ. Biện pháp phổ biến nhất hiện nay vẫn là ngâm trong bùn ao từ 3 – 6 tháng. Ngoài ra, người ta thường áp dụng những giải pháp khác như hun khói hoặc ngâm, tiêm hóa chất, luộc tre, hong khô (sấy khô) và bảo quản nơi khô ráo.

“Hiện  tại, bản thân tre đã là một xu hướng và rất được quan tâm ở mọi tầng lớp, tre có thể biến hóa linh hoạt từ vật liệu xa xỉ cho đến dân dã gần gũi với con người, nên có thể đáp ứng được nhu cầu của mọi khách hàng. Hiện chúng tôi rất có niềm tin trong tương lai vật liệu tre có thể sánh đôi hoặc vượt trội hơn vật liệu gỗ, sắt, thép…”, đại diện Bambu cho biết.

Đánh giá về đặc tính này của tre, kiến trúc sư Trần Quốc Việt, Phó trưởng khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường đại học Xây dựng Hà Nội cho biết: “Tre là vật liệu có cấu trúc dạng sợi, nhiều lớp đặc rỗng, nên có khả năng giảm nhiệt rất tốt cho công trình. Đây là vật liệu truyền thống và có thể sử dụng được trong nhiều vùng khí hậu”.

Tuy nhiên, tre không phải là vật liệu không có nhược điểm. Trao đổi với phóng viên Đầu tư Bất động sản, kiến trúc sư Hoàng Thúc Hào nhận xét: “Tre thích hợp làm vật liệu cho các công trình thấp tầng, những công trình quy mô nhỏ, mang tính tạo cảnh quan, điểm nhấn chứ không thể làm thành những công trình lớn, quy mô. Ngoài ra, dùng vật liệu này cũng khá tốn năng lượng do khả năng cách âm, cách nhiệt hạn chế”.

Các công trình nổi tiếng

Có thể kể ra không ít công trình tre nổi tiếng được đánh giá cao bởi tính mỹ thuật, giải pháp thiết kế và yếu tố văn hóa bản địa.

– Nhà hàng Bamboo Wing, Đại Lải, Vĩnh Phúc (kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa). Đây là công trình kiến trúc duy nhất của Việt Nam được vinh danh cùng 89 công trình kiến trúc quốc tế khác nhận Giải thưởng International Architecture Award (IAA) 2011 – giải thưởng được tổ chức hàng năm nhằm tôn vinh những công trình kiến trúc và quy hoạch đô thị xuất sắc nhất thế giới.

– Gian triển lãm bằng tre do Bambu Build thiết kế